Tarihin Sıfır Noktası Göbeklitepe Hakkında Bilinmeyenler

Bir arkeolojik alan olarak Göbeklitepe “tarihin sıfır noktası” ya da “tarihin akışını değiştiren yer” gibi sıfatlarla tanınıyor. 2018 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne giren bölge, yaklaşık 12 bin sene öncesine kadar uzanan tarihi ile de kültür ve inanç merkezi. İnsanlık tarihi açısından çok büyük öneme sahip Göbeklitepe ile ilgili bilgileri derlediğimiz yazımızda sen de bu kutsal alan hakkındaki tüm merak ettiklerine yanıt bulabilirsin. Dünyanın bilinen en eski ve en büyük bu tapınma alanını seyahat etmeden önce tüm öğrenmen gerekenler bu yazıda!

Dünyanın En Eski İnanç Merkezi Göbeklitepe

Göbeklitepe hakkında bilgi vermek gerekirse; öncelikle burası günümüzden 12 bin sene öncesine kadar uzanan çok eski bir tarihe sahip. Bu nedenle aslında henüz avcı – toplayıcı tarzında yaşayan insanların yarattığı bir inanç merkezi. Göbeklitepe neden önemli merak ediyorsan, bu inanç merkezi bugüne kadarki bilinen en eski ve en büyük tapınma alanı. Bu nedenle Göbeklitepe tarihe tam anlamıyla damgasını vuran ve yüzyıllar boyu kabul edilen bazı bilgilerin dahi değişmesine etki eden bir inanç merkezi. Bugünkü bilgiler ışığında, eski çağlarda bölgeye yalnızca ibadet ve dinsel amaçlar ile gidiliyordu. Bu açıdan Göbeklitepe bir yerleşim yeri değil, bir inanç merkezi. Aslında burası 300 metre çapında bir höyük. Bu höyük içerisinde ise 10 – 20 metreleri arasında 20’yi bulan oval yapı var.

Göbeklitepe Nerede?

Göbeklitepe nerede, merak ediyorsan en sık sorulan sorulardan biri Urfa Göbeklitepe arası kaç km sorusu. Bu tarihin en eski ve en büyük inanç merkezi Şanlıurfa kent merkezinin ortalama 18 kilometre kuzeydoğusunda bulunuyor. Burada Örencik Köyü yakınlarında, dağlık bir yerde olan bölge Harran Ovası’na da hâkim. Bölgede konaklama planın varsa da şimdiden otelleri keşfetmeyi ihmal etme.

Göbeklitepe’ye Nasıl Gidilebilir?

Bölgeye gitmek için farklı ulaşım alternatifleri mevcut. Bunun için öncelikle Şanlıurfa kent merkezine gitmen gerekiyor. Bulunduğun lokasyona göre uçak yolculuğunu tercih edebilir ve Şanlıurfa GAP Havalimanı’na inebilirsin. Havalimanı ile kent merkezi arasında ise yaklaşık 59 km mesafe bulunuyor. Havalimanından kalkan servis ve otobüslere binerek kent merkezine ulaşabilirsin. Merkezden ise araçla yarım saatte ya da şehir merkezindeki Abide durağından belediye otobüsleri ile bölgeye gidebilirsin. Bunun dışında farklı kentlerden araba ile ulaşım süreleri yaklaşık olarak şöyle:
 

• Gaziantep merkezden araba ile 2 saat,


• Diyarbakır merkezden araba ile 2,5 saat,


• Mardin merkezden araba ile 2,5 saat,


• Kahramanmaraş’tan araba ile 3 saat,


• Malatya merkezden araba ile 4,5 saat sürüyor. 

Göbeklitepe Ne Zaman Keşfedildi?

Göbeklitepe ne zaman bulundu, diyorsan esasında bu alan 1963 senesinde İstanbul ve Chicago Üniversitelerinin ortaklığıyla keşfedildi. Bölgedeki yüzey araştırması ile keşfedilen Göbeklitepe’nin gerçek değeri ise 1994 yılından sonra başlatılan kazı çalışmaları ile ortaya çıktı. Peki Göbeklitepe nasıl bulundu? 1995-2006 yılları arasında Şanlıurfa Müze Müdürlüğü Başkanlığında, Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden Prof. Dr. Harald Hauptmann ve daha sonra Dr. Klaus Schmidt ve ekibinin çalışmaları ile buradaki sütunlarda insan figürlerinin yer aldığı tespit edildi. Böylece Göbeklitepe tarihi hakkında giderek daha çok bilgi edinildi ve Türkiye'de de “2019 Göbeklitepe Yılı” ilan edildi.

Göbeklitepe’yi Özel Kılan Unsurlar

12 bin yıl öncesine kadar uzanan bir inanç merkezi olarak Göbeklitepe’de dinsel amaçlara sahip pek çok tapınak var. Bu nedenle dünyanın sadece en eski değil, aynı zamanda bilinen en büyük inanç merkezi. Toplam 20’yi bulan oval anıtsal yapıların bugüne kadar 6 tanesi gün yüzüne çıkarılmış durumda. “T” biçiminde ve boyu 6 metreyi bulan sütunların üzerindeki resimler ise Neolitik Çağ’da taşa kazınan en eski resimler arasında. Bunun dışında M.Ö. 10 bin yıllarına kadar uzanan farklı yapılar da var. Ayrıca çeşitli dikilitaşların üzerinde yılan, tilki, yaban domuzu gibi hayvan tasvirleri de var.
 
Tüm bunlar Göbeklitepe özellikleri arasında başı çeken unsurlar. Bu anıtsal yapıları, işlemeleri, kabartma ve tasvirleri ile Göbeklitepe’nin eşsiz bir kutsal alan olduğu da öngörülüyor. Tüm bu bulgu ve keşifler, insanlığın Neolitik Çağ’da sanılandan çok daha ileride olduğunu da gösteriyor. Mısır Piramitleri'nden dahi yaklaşık 7,500 yıl önce yapılmış olması da bölgeye tüm dikkati çekiyor.

Göbeklitepe Efsaneleri

Böylesine kadim ve eski bir kutsal alan hakkında tahmin edersin ki geçmişten bugüne gelmiş çeşitli efsaneler, rivayetler de var. Örneğin, popüler teorilerden biri Göbeklitepe’nin insan eli ile gömüldüğü. Çeşitli araştırmalara göre Göbeklitepe’deki tapınaklar, yapılışından ortalama bin sene sonra toprak içerisine gömülüyor. Bunun sebebi ise tapınakların bulunduğu yerdeki toprak tabakasının doğal yollar yerine insan eliyle düzeltilmiş bir görünüme sahip olması. Bir diğer teoriye göre tarihin bilinen ilk beyin ameliyatı da burada yapılıyor.

T Şeklindeki Dikili Taşların Özellikleri

Göbeklitepe’de bulunan en önemli yapılar arasında T formundaki dikili taşlar geliyor. İnsan biçiminde yapılan bu dikili taşların üst kısmı insan kafasını, aşağı inen kısmı ise insan gövdesini temsil ediyor. Bunlar, bölgenin yakınlarındaki taş ocağından tek parça hâlinde çıkarılmış yapılar. Bazı örneklerinde kol ve el kabartmaları dahi bulunuyor. Aslan, tilki, ceylan, yaban domuzu, yaban öküzü, yılan, kuş, böcek ve örümcek gibi hayvan kabartmaları da dikili taşların bazılarında yer alan detaylar arasında.

Bulunan Diğer Yapı ve Nesneler

Göbeklitepe’de hayvan heykeli, insan heykeli, taş plak, ok ve mızrak uçları, totem gibi çeşitli nesne ve yapılar da bulunuyor. Hayvanların çeşitli kabartmaları da oldukça dikkat çekici. Özellikle de akbaba kabartmaları bu noktada adından çokça söz ettiriyor. Genel olarak bulunan hayvan kalıntıları ise yabani türlere ait.

Göbeklitepe Ziyaret Saatleri

Göbeklitepe Örenyeri’nin açık adresi şu şekilde: Göbeklitepe, Dağeteği Mahallesi, 63290. Sesli rehberlik hizmetinin de sunulduğu bölgede giriş ücreti bulunuyor. Her gün açık olan bölgenin açılış kapanış saatleri:

• Açılış Saati: 08:30


• Kapanış Saati: 17:00


• Gişe Kapanış Saati: 16:30 

Göbeklitepe Hakkındaki Çeşitli Yapımlar

Bölgedeki sergi alanında National Geographic tarafından çekilen Göbeklitepe filmini de izlemek mümkün. Ayrıca yine National Geographic'in “Ölmeden Önce Görülmesi Gereken Yerler” kitabında da Göbeklitepe yer alıyor. Kitapta “dünyanın en eski mekânları” bölümünde yer alan inanç merkezi hakkında farklı yapımlar da var. Örneğin, TRT Belgesel tarafından yayımlanan “Gizemli Tarih: Göbeklitepe” adlı belgeseli de izleyebilirsin.